قهوه و کافئین برای کودکان مضر است؟

قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است. برآوردها نشان داده که طی سال‌های 2019 و2020، تقریباً 170 میلیون کیسه 60 کیلوگرمی از این ماده در سراسر جهان مصرف شده است. اما کودکان و نوجوانان چه میزان از این رقم را به خودشان اختصاص داده‌اند؟

در برخی فرهنگ‌ها، کودکان از سنین پایین نوشیدن قهوه را آغاز می‌کنند، این در حالیست که در جوامع دیگر، قهوه بیشتر به عنوان نوشیدنی مناسب افراد بزرگسال در نظر گرفته می‌شود.

به عنوان مثال، در کشورهای تولید کننده قهوه، کودکان اغلب در سنین پایین‌‌تری با این ماده آشنا شده و احتمال دارد زودتر از کودکان سایر کشورها به مصرف قهوه روی بیاورند. این موضوع یک سوال فرهنگی، پزشکی و اخلاقی را ایجاد می‌کند که سال‌هاست پرسیده می‌شود، این‌که افراد از چه زمانی می‌توانند نوشیدن قهوه را آغاز کنند؟ و مضرات کافئین برای کودکان چیست؟

در ادامه این مطلب، مصرف قهوه برای کودکان را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم تا بتوانیم پاسخ قابل‌قبولی برای آن پیدا کنیم.

میزان مجاز مصرف کافئین برای کودکان در سنین مختلف

​مصرف کافئین برای کودکان باید با دقت و توجه به سن آن‌ها مدیریت شود، زیرا سیستم عصبی کودکان نسبت به بزرگسالان حساس‌تر است و مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند عوارضی مانند افزایش ضربان قلب، اضطراب و اختلالات خواب را به همراه داشته باشد.

میزان مجاز مصرف کافئین برای کودکان در سنین مختلف به شرح زیر است:

• کودکان ۴ تا ۶ سال: حداکثر ۴۵ میلی‌گرم کافئین در روز (معادل تقریباً نصف فنجان قهوه)​
• کودکان ۷ تا ۹ سال: حداکثر ۶۲.۵ میلی‌گرم کافئین در روز​
• کودکان ۱۰ تا ۱۲ سال: حداکثر ۸۵ میلی‌گرم کافئین در روز​
• نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال: حداکثر ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (معادل یک فنجان قهوه)​

این توصیه‌ها بر اساس دستورالعمل‌های ارائه‌شده توسط منابع معتبر پزشکی و بهداشتی است. ​

فروش قهوه در فروشگاه اینترنتی قهوه کافی استور.

آیا کودکان می‌توانند قهوه بنوشند؟

اگر کودک شما ده ساله یا بزرگتر است و می‌خواهد هر از گاهی از فنجان قهوه شما بنوشد، جای نگرانی نیست و می‌توانید این اجازه را به او بدهید. با این حال، اگر فرزندتان بخواهند روزانه یک فنجان قهوه کامل بنوشند، باید تا زمانی که به سن بلوغ برسد صبر کند.

چون در دوران بزرگسالی و بعد از بلوغ، بدن بهتر می‌تواند تاثیر کافئین را مدیریت کند، اما تا زمانی که کودک شما در سن رشد است باید تا جایی که امکان دارد مصرف کافئین را برای او محدود کنید. با این حال، برخی مطالعات در مورد مصرف قهوه در کودکان نشان داده که 73 درصد از کودکان و نوجوانان روزانه مقداری کافئین مصرف می‌کنند که بیشتر این کافئین از مصرف قهوه، نوشابه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا دریافت می‌شود.

شاید مطالعه این مطلب برایتان مفید باشد: قهوه بدون کافئین چیست؟

چه مقدار قهوه برای کودکان مناسب است؟

در مقادیر کم، مصرف قهوه ضرری برای کودکان ندارد، اما قبل از این‌که اجازه بدهید کودکتان قهوه یا سایر محصولات حاوی کافئین مصرف کند، باید چند نکته را در نظر بگیرید. اول از همه، بیشتر نوشیدنی‌های حاوی شکلاتی که کودکان در کافی شاپ‌ها سفارش می‌دهند، به جز کافئین مملو از شکر، خامه و شیرینی‌هایی مانند کارامل هستند که چربی و قند مصرفی آن‌ها را افزایش و احتمال مصرف نوشیدنی‌های سالم‌تری مانند آب را کاهش می‌دهد.

باید توجه داشته باشید که علاوه بر قهوه، کافئین در نوشیدنی‌های دیگری مثل نوشابه مشکی (37 میلی‌گرم در هر 350 گرم)، شکلات داغ (10 میلی‌گرم در هر 350 گرم) و شکلات (30 میلی‌گرم در هر 42 گرم) وجود دارد که معمولاً در بین کودکان محبوبیت بالایی دارند.

اگر به‌دنبال نوشیدنی گرم و کم‌کافئین‌تری برای کودکان هستید، پودر هات چاکلت می‌تواند جایگزینی خوش‌طعم و مناسب برای کودکان باشد.

همچنین، این ماده به انواع محصولات ورزشی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز اضافه می‌شود. پس باید دقت کنید که محصولات حاوی کافئین تنها محدود به چای و قهوه نیستند. ایراد بزرگ نوشیدن قهوه در کودکان، محتوای کافئین آن است.

در حال حاضر، هیچ دستورالعمل مشخصی برای مصرف کافئین در مورد کودکان وجود ندارد. با این حال، آکادمی اطفال آمریکا مصرف کافئین توسط کودکان را مجاز نمی‌داند، ولی دولت کانادا چند دستورالعمل اساسی برای این موضوع در نظر گرفته است. این کشور محدودیت‌های روزانه زیر را برای کافئین توصیه می‌کند:

• کودکان 4 تا 6 سال: 45 میلی‌گرم (تقریباً نصف فنجان قهوه)
• از سنین 7 تا 9: 62.5 میلی‌گرم
• سنین 10 تا 12: 85 میلی‌گرم
• نوجوانان: 85 تا 100 میلی‌گرم

قهوه چه تاثیری روی کودکان می‌گذارد؟

کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند و تأثیر کافئین بر سیستم عصبی و سیستم قلبی عروقی آن‌ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است. اما شکی نیست که کافئین بیش‌از‌حد برای کودکان خطرناک بوده و در دوزهای بسیار بالا می‌تواند سمی باشد.

منابع کافئینی که کودکان مصرف می‌کنند در طول سال‌ها تغییر کرده است. کودکان اکنون به جای نوشیدن قهوه، نوشابه‌های کافئین‌دار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، قهوه یا نوشیدنی‌های مبتنی بر قهوه را مصرف می‌کنند.

با این وجود، کودکان نسبت به اثرات کافئین بسیار حساس هستند و از آنجایی‌که کودکان و نوجوانان قدرت تشخیص این را ندارند که چه زمانی مصرف کافئین را متوقف کنند، والدین موظفند این وظیفه را به عهده بگیرند. عوارض احتمالی مصرف کافئین (عوارض قهوه برای کودکان) شامل این موارد هستند:

• افزایش ضربان قلب
• اضطراب
• کم‌آبی بدن
• اسهال
• سردرد
• فشار خون بالا
• بد خلقی
• بی قراری یا پرش عضلانی
• تشنج
• اختلالات خواب
• لرزش
• ناراحتی معده

یک مطالعه نشان داد که 73 درصد از کودکان آمریکایی 2 تا 11 ساله به طور روزانه کافئین مصرف می‌کنند که بیشتر آن از نوشابه تامین می‌شود. قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا (که در اوایل دهه 2000 میلادی رایج شد) نیز یکی دیگر از عوامل افزایش مصرف کافئین بین کودکان و نوجوانان محسوب می‌شود.

تأثیر کافئین بر رشد و توسعه مغز کودکان

اختلال در خواب: کافئین می‌تواند منجر به کاهش کیفیت و مدت زمان خواب در کودکان شود که این امر برای رشد مغزی و عملکرد شناختی آن‌ها حیاتی است.​

افزایش تحریک‌پذیری و اضطراب: مصرف کافئین ممکن است باعث افزایش تحریک‌پذیری، اضطراب و مشکلات رفتاری در کودکان شود.​

کاهش تمرکز: کودکانی که کافئین مصرف می‌کنند ممکن است در تمرکز و توجه دچار مشکل شوند که می‌تواند بر عملکرد تحصیلی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.​

تأثیر بر جذب کلسیم: کافئین می‌تواند جذب کلسیم را مختل کند که برای رشد و استحکام استخوان‌های کودکان ضروری است.​

جدیداسپشیالیتیتِستِردار

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه اتیوپی گیشا تازه برشت مدیوم

نمره 4.67 از 5

براساس وزن از: تومان۱۶۰,۰۰۰

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه عربیکا کلمبیا مدیوم

نمره 4.66 از 5

براساس وزن از: تومان۴۷۵,۰۰۰

اسپشیالیتیتِستِردار

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه اتیوپی یرگاچف تازه برشت مدیوم

نمره 4.53 از 5

براساس وزن از: تومان۱۲۶,۰۰۰

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه برزیل تازه برشت دارک

نمره 4.28 از 5

براساس وزن از: تومان۴۳۰,۰۰۰

قهوه و جذب مواد مغذی در کودکان

رژیم غذایی سرشار از کافئین می‌تواند میزان دریافت مواد مغذی در کودکان را با مشکل مواجه کند. به عنوان مثال، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، نوشابه و قهوه اشتهای کودک را کاهش می‌دهند. امروزه نوشیدنی‌های کافئین‌دار که گاهی مملو از قند نیز هستند، جای نوشیدنی‌های مغذی را گرفته‌اند.

قهوه و رشد کودکان

شواهدی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدن قهوه می‌تواند رشد را متوقف کند، اما این امکان وجود دارد که فرایند جذب کلسیم را که استخوان‌ها برای قوی شدن به آن نیاز دارند، کاهش دهد. با این حال، این اثر آنقدر زیاد نیست و بعید است بر نحوه رشد استخوان‌ها تأثیر قابل‌توجهی بگذارد.

قهوه و سیستم عصبی کودکان

مطالعه‌ای که اخیراً در مجله اطفال منتشر شده است به تأثیر مصرف کافئین بر روی پسران و دختران 8 و 9 ساله و 15 تا 17 ساله پرداخته است. همه کودکان و نوجوانان در این مطالعه تغییراتی را در فشار خون (افزایش) و ضربان قلب (کاهش) تجربه کردند.

این اثرات در پسران و دختران گروه خردسال یکسان، اما در پسران نوجوان قوی‌تر از دختران نوجوان بود. سایر عوارض جانبی قهوه برای کودکان رایج شامل بی‌قراری، پرخاش‌گری، ناراحتی معده، مشکلات خواب و تمرکز بود.

قهوه و خواب کودکان

کافئین باعث افزایش هوشیاری می‌‌‌شود، بنابراین منطقی است که قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار ممکن است در خواب اختلال ایجاد کنند. کودکان و نوجوانان هنوز در حال رشد هستند و نسبت به بزرگسالان به خواب بیشتری نیاز دارند.

مصرف منظم کافئین می‌تواند منجر به کم‌خوابی آن‌ها شود. کمبود خواب ممکن است بر هوشیاری در طول روز تأثیر بگذارد و منجر به چرخه معیوب مصرف بیشتر کافئین برای بیدار ماندن شود.

جایگزین‌های سالم برای نوشیدنی‌های کافئین‌دار در رژیم کودکان

جایگزین‌های سالم برای نوشیدنی‌های کافئین‌دار در رژیم کودکان می‌توانند به بهبود سلامت و رشد مناسب آن‌ها کمک کنند. در ادامه، چند گزینه مفید معرفی می‌شوند:​

۱. آب: آب بهترین نوشیدنی برای کودکان است که بدون کالری و قند، تشنگی را برطرف می‌کند و به هیدراته ماندن بدن کمک می‌نماید.

۲. شیر پاستوریزه: شیر گاو پاستوریزه منبع غنی از کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های ضروری است که برای رشد استخوان‌ها و دندان‌های کودکان مفید است.

۳. شیرهای گیاهی غنی‌شده: برای کودکانی که به لاکتوز حساسیت دارند یا رژیم گیاه‌خواری را دنبال می‌کنند، شیرهای گیاهی مانند شیر سویا، بادام یا جو دوسر که با کلسیم و ویتامین D غنی‌شده‌اند، می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.

۴. آبمیوه‌های طبیعی: مصرف متعادل آبمیوه‌های ۱۰۰٪ طبیعی و بدون شکر افزوده، می‌تواند ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز کودکان را تأمین کند. با این حال، به دلیل محتوای کالری بالا، مصرف آن‌ها باید محدود شود.

۵. چای‌های گیاهی بدون کافئین: برخی از چای‌های گیاهی مانند بابونه و نعناع که فاقد کافئین هستند، می‌توانند به عنوان نوشیدنی‌های گرم و آرام‌بخش برای کودکان مورد استفاده قرار گیرند.

۶. اسموتی‌های میوه و سبزیجات: ترکیب میوه‌ها و سبزیجات تازه در قالب اسموتی، می‌تواند ویتامین‌ها و فیبر مورد نیاز کودکان را تأمین کرده و جایگزین مناسبی برای نوشیدنی‌های کافئین‌دار باشد.​

شاید مطالعه این مطلب برایتان مفید باشد: تاثیر قهوه بر دندان

نقش والدین در مدیریت مصرف کافئین کودکان

والدین نقش اساسی در مدیریت مصرف کافئین کودکان دارند تا از تأثیرات منفی آن بر سلامت جسمی و روانی فرزندانشان جلوگیری کنند. در ادامه، راهکارهایی برای کمک به والدین در این زمینه ارائه شده است.

۱. آموزش و آگاهی‌بخشی:

والدین باید کودکان را با مفهوم کافئین، منابع آن و تأثیرات مثبت و منفی‌اش آشنا کنند. ​

۲. خرید هوشمندانه:

والدین می‌توانند با انتخاب نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های بدون کافئین، محیطی سالم‌تر برای کودکان فراهم کنند.

۳. ایجاد عادات غذایی سالم:

والدین باید کودکان را به نوشیدن آب، شیر و آب‌میوه‌های طبیعی ترغیب کنند تا نیاز به مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار کاهش یابد.​

۴. محدودیت مصرف کافئین در خانه:

والدین می‌توانند قوانینی برای محدود کردن مصرف کافئین در خانه تعیین کنند و خود نیز به عنوان الگو، این قوانین را رعایت نمایند.​

۵. نظارت بر مصرف کافئین:

والدین باید برچسب‌های مواد غذایی را بررسی کرده و از میزان کافئین موجود در آن‌ها مطلع شوند تا از مصرف بیش از حد جلوگیری کنند.

۶. مشاوره با متخصصان:

اگر والدین نگران مصرف کافئین توسط فرزندانشان هستند، می‌توانند با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند تا راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایند.

با اجرای این راهکارها، والدین می‌توانند به مدیریت بهتر مصرف کافئین در کودکان کمک کرده و از بروز مشکلات مرتبط با آن پیشگیری نمایند.​

نقش کافئین در ایجاد وابستگی و اعتیاد در کودکان

کافئین یک ماده محرک است که می‌تواند در کودکان باعث وابستگی و حتی اعتیاد شود. سیستم عصبی کودکان هنوز در حال رشد است و مصرف مداوم کافئین می‌تواند تأثیرات عمیقی بر عملکرد مغزی و رفتاری آن‌ها بگذارد. وابستگی به کافئین زمانی رخ می‌دهد که کودک به طور منظم این ماده را مصرف کند و بدن به آن عادت کند. در نتیجه، هنگام کاهش یا قطع مصرف، علائمی مانند سردرد، خستگی، بی‌حوصلگی، تحریک‌پذیری و حتی مشکلات تمرکز بروز پیدا می‌کنند. این علائم نشان‌دهنده‌ی این است که بدن کودک به کافئین وابسته شده و به آن نیاز دارد تا عملکرد طبیعی خود را حفظ کند.

یکی از مشکلات اصلی وابستگی به کافئین در کودکان، تأثیر آن بر چرخه خواب و تنظیم هورمون‌های بدن است. مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند الگوی خواب کودک را مختل کند و در نتیجه، خستگی روزانه و کاهش عملکرد ذهنی و جسمی را به همراه داشته باشد. همچنین، کافئین سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهد که می‌تواند حس لذت و انرژی کاذب ایجاد کند. این تأثیر، مشابه مواد اعتیادآور دیگر، می‌تواند منجر به تمایل کودک به مصرف بیشتر شود. از آنجا که نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند نوشابه‌های انرژی‌زا، قهوه و برخی شکلات‌ها در دسترس کودکان هستند، والدین باید آگاهانه میزان مصرف آن‌ها را کنترل کرده و با جایگزین‌های سالم‌تری مانند شیر، آب و آبمیوه‌های طبیعی، عادات غذایی بهتری را برای کودکان خود ایجاد کنند.

سوالات متداول

سخن پایانی

دانستن اثرات مضر کافئین و علائم مصرف بیش‌ازحد کافئین می‌تواند به محافظت از سلامت کودکان و جوانان کمک کند. روند رو به رشد تعداد کودکانی که قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌نوشند، نشان می‌دهد که بسیاری از والدین کافئین را ماده‌ای طبیعی و بدون خطر می‌بینند.

حقیقت این است که کافئین یک داروی قوی و محرک است و علیرغم در دسترس بودن و استفاده گسترده از آن، باید در میزان مصرف آن دقت شود. باید به این نکته توجه داشت که عادت روزانه نوشیدن قهوه یا چای ممکن است با توجه به ویژگی های فردی هر شخص برای سلامت جسم مناسب نباشد.

اگر کودک شما به نوشیدن چای یا قهوه عادت کرده بهتر است با یک پزشک در مورد تأثیر بالقوه آن بر رشد فرزندتان مشورت کنید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که شیر داغ همراه با مقداری پودر کاکائو یا قهوه را جایگزین قهوه یا چای کنید. گزینه‌های دیگری مثل قهوه بدون کافئین و دمنوش هم جزو مواردی هستند که می‌توانند جای خالی کافئین را برای کودک شما پر کنند.

منابع: thenourishedchild.com, medicalnewstoday.com, health.clevelandclinic.org, hopkinsallchildrens.org