سایفون! نامی عجیب که آدم را یاد فیلم‌های علمی-تخیلی می‌اندازد و بیشتر شبیه نام سفینه‌ای فضایی است تا وسیله‌ای که در کافه‌ها یا خانه‌ها پیدا شود. اما نه. سایفون نوعی قهوه‌ساز است که البته بی ربط با علم نیست. اگر دوست دارید با قهوه‌ساز سایفون بیشتر آشنا شوید و بدانید چطور این دستگاه عجیب برای دم کردن قهوه ساخته شد، بر چه اساسی کار می‌کند و انتظار چه طعمی از قهوهٔ آن می‌توان داشت، در ادامهٔ این مقاله با ما همراه باشید. شاید دم کردن قهوه به سبک دانشمندان برای شما هم جالب باشد.
پیشینهٔ سایفون
امروزه قهوه‌ساز سایفون را در بیشتر کافه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات قهوه می‌بینیم. اما سایفون به‌تازگی مد نشده است. سایفون روشی است که چند صد سال قبل برای دم کردن قهوه استفاده می‌کردند و ناگهان دوباره به کافه‌ها و خانه‌ها برگشته است. ایدهٔ این روش دم آوری به اوایل دههٔ ۱۸۰۰ میلادی برمی‌گردد. زمانی که مردم به این نتیجه رسیده بودند که جوشاندن قهوه باعث عوض شدن طعم آن می‌شود و دم کردن قهوه با استفاده از فشار بخار و خلأ را به‌عنوان روشی جایگزین آزمایش‌کردند.
اولین سایفون‌های قهوه در اروپا متولد شدند. اولین بار در دههٔ 1830 شرکت آلمانی لوئِف آن را تولید کرد. در سال‌های بعد چندین اختراع دیگر برای بهبود طراحی لوئِف ثبت کردند. اما تنها در سال 1841 بود که مادام واسیو از شهر لیون فرانسه اختراعی را به نمایش گذاشت. این اختراع دو حباب شیشه‌‌ای روی هم داشت که یک قاب آن‌ها را نگه داشته بود. ظاهری چشم‌نواز که تاجی فلزی داشت و شیری داشت که با آن بتوان قهوه را از قسمت پایین سرو کرد. از ظاهر این قهوه‌ساز مشخص بود که برای سالن غذاخوری هتل‌ها یا اتاق پذیرایی طراحی شده است نه آشپزخانه. این اولین سایفونی بود که به‌صورت تجاری تولید شد.
حدوداً هم‌زمان با مادام واسیو، مخترعی اسکاتلندی به نام ناپیر هم نسخه‌ای از سایفون را ساخت. برخلاف مادام واسیو، ناپیر هرگز اختراع خود را ثبت نکرد. اما سایفون او برای چند سالی معروف بود و در سال ۱۸۵۶ به خاطر نمایش قهوه‌ساز ناپیر در موسسهٔ مهندسان مکانیک و پذیرایی رایگان از مهمانان‌شان در اولین جلسهٔ موسسه در گلاسکو از این موسسه جایزه گرفت.
سایفون از طریق واردات راه خود را در دنیا باز کرد. اوایل قرن بیستم در آمریکا این روش دم آوری محبوب شد و سازندگان آن را به‌صورت انبوه تولید کردند و به هتل‌ها و کافی‌شاپ‌ها فروختند. در سال ۱۹۱۰ خانم آن بریجز و خانم ساتن، دو خواهر اهل شهر سالِم در ایالت ماساچوست اختراعی به نام سیلِکس را ثبت کردند که از جنس پیرکس بود. احتمالاً آن‌ها سیلکس را خودشان طراحی نکردند. بلکه حق ثبت این اختراع را خریدند، مقدمات تولید آن را فراهم کردند و آن را به هتل‌ها، کافه‌ها و موسسات تجاری فروختند. این طراحی سیلکس بسیار ساده‌تر از نسخه‌های قبلی قهوه‌ساز‌هایی بود که روش کار آن‌ها سیستم خلأ است و همین طراحی تقریباً بدون تغییر باقی ماند.
با گذشت زمان طراحی سیلکس را طوری تغییر دادند تا بتوان آن را در آشپزخانه هم به راحتی استفاده کرد. ازجمله این که ته حباب پایینی آن را صاف ساختند تا بتوان آن را روی شعلهٔ گاز گذاشت و حباب بالایی آن را باریک‌تر ساختند تا تعادل بهتری داشته باشد. در سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ سایفون کم‌کم وسیله‌ای محبوب برای دم آوری قهوه در خانه شد. سایفون اولین قهوه‌سازی بود که با آن می‌شد در خانه قهوه دم کرد.
اواخر قرن بیستم استفاده از سایفون کم‌رنگ شد. زیرا مردم به دنبال راهی ساده‌تر برای دم‌کردن قهوه در خانه بودند. امروزه دوباره استفاده از سایفون افزایش یافته است و می‌توان آن را در کافی‌شاپ‌های تخصصی یافت. سازنده‌های بزرگی در دنیا انواع سایفون‌ها را تولید می‌کنند و هر دو مدل روگازی و رومیزی آن تولید می‌شود.
تاریخچهٔ قهوه‌ساز خلأ بدون این که از قهوه‌ساز‌های هم‌تراز سخن بگوییم ناقص است. قهوه‌ساز هم طراز نوعی سایفون است که محفظه‌‌های آن به جای این که یکی روی دیگری باشد در کنار هم قرار دارد و ظاهر آن کمی پیچیده‌تر به‌نظر می‌رسد. همچنین برخلاف سایفون‌های استاندارد که باید حواسمان باشد شعله را به‌موقع خاموش کنیم، قهوه‌ساز‌های هم‌تراز طوری طراحی شده‌اند که وقتی محفظهٔ آب خالی شد شعله خودبه‌خود خاموش می‌شود. به این صورت که وقتی محفظهٔ آب خالی شد سبک می‌شود و به سمت بالا می‌رود، درپوش شعله که قبلاً به محفظهٔ آب تکیه داشت بسته می‌شود و شعله خاموش می‌شود.
استفاده از سایفون‌های هم‌تراز در اواسط دههٔ ۱۸۰۰ در مراسم‌های رسمی اروپاییان بسیار مرسوم بود. کم‌کم مردم راحتی را به فخر فروشی ترجیح دادند و استفاده از آن‌ها کم‌رنگ شد. اما روی کار آمدن قهوه‌ساز خلأ باعث شد مردم دوباره به سایفون‌های هم‌تراز هم علاقه‌مند شوند و امروزه حداقل یک تولید کننده وجود دارد که این سایفون‌ها را تولید می‌کند.
قهوه تازه ترکیبی سوپرکرما Super Crema Blend
براساس وزن از: تومان۲۲۹,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی فول دارک Full Dark
براساس وزن از: تومان۱۸۵,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی فروتی پرسو Fruity Presso Blend
براساس وزن از: تومان۲۷۰,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی دارک کارامل Dark Caramel
براساس وزن از: تومان۲۹۰,۰۰۰ساختار سایفون
سایفون از دو بخش تشکیل شده است: قسمت بالایی آن که پودر قهوه را در آن می‌ریزیم و قسمت پایینی که آب را در آن می‌ریزیم. کانالی هم از کف محفظهٔ پایینی تا کف محفظهٔ بالایی کشیده شده است. پایهٔ نگهدارنده‌ای این دو بخش را نگه می‌دارد و شعله زیر محفظهٔ پایینی قرار می‌گیرد. در مدل خانگی آن محفظهٔ پایینی کف صافی دارد و می‌توان مستقیم آن را روی شعلهٔ گاز قرار داد. این قهوه‌ساز بیش از این که شبیه به وسیله‌ای برای درست کردن قهوه باشد به ظرف‌های آزمایشگاهی شباهت دارد.
عملکرد سایفون
به نظر شما قهوه‌ساز سایفون چگونه کار می‌کند؟ با استفاده از علم.
وقتی آب در قسمت پایینی ریخته می‌شود و زیر این قسمت شعله روشن می‌شود آب بعد از چند دقیقه به جوش می‌آید. بخار آب در حباب پایینی جمع و باعث ایجاد فشار می‌شود. فشار باعث می‌شود آب از راه کانال به محفظهٔ بالایی منتقل شود و با پودر قهوه مخلوط تا عصاره گیری شود.
وقتی همهٔ آب به حباب بالایی منتقل شد در حباب پایینی خلأ ایجاد می‌شود و با خاموش کردن منبع حرارت فشار هم از بین می‌رود. این خلأ با همکاری نیروی جاذبهٔ زمین باعث انتقال قهوهٔ دم شده از حباب بالایی به حباب پایینی می‌شود. همچنین برای این که جاذبه و خلأ تنها بر قهوهٔ دم شده اثر کند و تفالهٔ قهوه وارد محفظهٔ پایینی نشود ته حباب بالایی فیلتری پارچه‌ای تعبیه شده است.
طعم قهوهٔ سایفون
ویژگی‌های مختلفی در هر فنجان قهوه وجود دارد که با بررسی آن‌ها می‌توانیم کیفیت و عطر و طعم قهوه را بسنجیم. بعضی از این ویژگی‌ها به نوع دانه‌ای که استفاده می‌کنیم بستگی دارد، بعضی به نوع برشته کردن دانه‌ها و بعضی به نوع دم کردن قهوه.
یکی از ویژگی‌هایی که به نوع دم کردن مربوط می‌شود شفافیت است. شفافیت باعث می‌شود بتوانیم طعم‌های مختلف در قهوه را راحت‌تر تشخیص بدهیم. ویژگی دیگر بادی است. بادی غلظت قهوه را مشخص می‌کند.
بادی و شفافیت اغلب رابطه‌ای الاکلنگی دارند. یعنی هرچه بادی بیشتر باشد شفافیت کمتر است و برعکس. در قهوه‌ای که با سایفون تهیه شده است الاکلنگ این دو ویژگی به تعادل رسیده‌است و هر دو طرف آن در میانه قرار دارد. قهوهٔ سایفون غنی و درعین حال خوش طعم است و همین باعث شده است متخصصان قهوه آن را ستایش کنند.
نتیجه
قهوه‌ساز سایفون که به قهوه‌ساز خلأ هم معروف است وسیله‌ای دستی است که برای دم کردن قهوه با آن به دمای دقیق، توجه و کمی مهارت نیاز داریم. در عین حال قهوه‌ای شفاف و بدون کدورت خواهیم داشت و به هیچ وجه ته فنجان تفالهٔ قهوه نمی‌بینیم.
شاید شما هم از کودکی رویای حضور در آزمایشگاهی حرفه‌ای را داشته‌اید.حال که با قهوه‌ساز جالب سایفون آشنا شدید یکی از آن را تهیه کنید و در آشپزخانهٔ خود مانند تکنسین آزمایشگاه دقیق باشید، به زمان توجه کنید و برای تهیهٔ قهوه‌ای هیجان انگیز مهارت خود را به کار بگیرید.
منابع: coffeebrewguides، coffeebrewguides
سايفون بسيار عاليست و يكى از دوستانم داره ، واقعا قهوه بسيار خوش طعمى ميده.
فقط حيف كه سايفون بلغارى در ايران نيست . سايفونى هم كه موجود هست چينى هستش و با اين اختلاف قيمت هاى مختلف ، آدم نميدونه كدومش رو تهيه كنه!
باید جالب باشه و طعمی متفاوت بده
من سایفون دارم و خیلی هم درست کردن قهوه در این وسیله که به عنوان یکی از ابزار نسل سوم قهوه شهرت داره ؛ لذت بخش و جذابه . به راستی که قهوه شفافی میده ولی من به خاطر بادی اسپرسو ؛ ترجیح میدم اسپرسو رو به سایفون