قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است. برآوردها نشان داده که طی سال‌های 2019 و2020، تقریباً 170 میلیون کیسه 60 کیلوگرمی از این ماده در سراسر جهان مصرف شده است. اما کودکان و نوجوانان چه میزان از این رقم را به خودشان اختصاص داده‌اند؟ در برخی فرهنگ‌ها، کودکان از سنین پایین نوشیدن قهوه را آغاز می‌کنند، این در حالیست که در جوامع دیگر، قهوه بیشتر به عنوان نوشیدنی مناسب افراد بزرگسال در نظر گرفته میشود.
به عنوان مثال، در کشورهای تولید کننده قهوه، کودکان اغلب در سنین پایین‌‌تری با این ماده آشنا شده و احتمال دارد زودتر از کودکان سایر کشورها به مصرف قهوه روی بیاورند. این موضوع یک سوال فرهنگی، پزشکی و اخلاقی را ایجاد می‌کند که سال‌هاست پرسیده میشود، این‌که افراد از چه زمانی می‌توانند نوشیدن قهوه را آغاز کنند؟ و مضرات کافئین برای کودکان چیست؟ در ادامه این مطلب، مصرف قهوه برای کودکان را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم تا بتوانیم پاسخ قابل‌قبولی برای آن پیدا کنیم.
قهوه چیست؟
نوشیدنی قهوه از دم کردن دانه‌های بو داده گیاه قهوه به دست می‌آید. طبق داستان های تاریخی منشاء این گیاه کشور اتیوپی است، اما اکنون در سراسر جهان از جمله در آمریکای جنوبی، برزیل و آسیا نیز رشد می‌کند. طبق یک بررسی در سال 2020، این نوشیدنی پس از آب پرمصرف‌ترین نوشیدنی در جهان است. قهوه یک نوشیدنی محبوب است که محققان به دلیل فواید سلامتی فراوان آن، از جمله توانایی آن در افزایش سطح انرژی، ارتقای مدیریت وزن، افزایش عملکرد ورزشی و محافظت در برابر بیماری‌های مزمن، به طور گسترده‌ای آن را مورد مطالعه قرار دادند. به خاطر داشته باشید که برخی از افراد از جمله خانم‌های باردار یا شیرده، کودکان و نوجوانان و افرادی که دچار بیماری‌های خاصی هستند، باید مصرف قهوه را محدود کنند.
آیا کودکان می‌توانند قهوه بنوشند؟
اگر کودک شما ده ساله یا بزرگتر است و می‌خواهد هر از گاهی از فنجان قهوه شما بنوشد، جای نگرانی نیست و می‌توانید این اجازه را به او بدهید. با این حال، اگر فرزندتان بخواهند روزانه یک فنجان قهوه کامل بنوشند، باید تا زمانی که به سن بلوغ برسد صبر کند. چون در دوران بزرگسالی و بعد از بلوغ، بدن بهتر می‌تواند تاثیر کافئین را مدیریت کند، اما تا زمانی که کودک شما در سن رشد است باید تا جایی که امکان دارد مصرف کافئین را برای او محدود کنید. با این حال، برخی مطالعات در مورد مصرف قهوه در کودکان نشان داده که 73 درصد از کودکان و نوجوانان روزانه مقداری کافئین مصرف می‌کنند که بیشتر این کافئین از مصرف قهوه، نوشابه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا دریافت میشود.
چه مقدار قهوه برای کودکان مناسب است؟
در مقادیر کم، مصرف قهوه ضرری برای کودکان ندارد، اما قبل از این‌که اجازه بدهید کودکتان قهوه یا سایر محصولات حاوی کافئین مصرف کند، باید چند نکته را در نظر بگیرید. اول از همه، بیشتر نوشیدنی‌های حاوی شکلاتی که کودکان در کافی شاپ‌ها سفارش می‌دهند، به جز کافئین مملو از شکر، خامه و شیرینی‌هایی مانند کارامل هستند که چربی و قند مصرفی آن‌ها را افزایش و احتمال مصرف نوشیدنی‌های سالم‌تری مانند آب را کاهش می‌دهد.
باید توجه داشته باشید که علاوه بر قهوه، کافئین در نوشیدنی‌های دیگری مثل نوشابه مشکی (37 میلی‌گرم در هر 350 گرم)، شکلات داغ (10 میلی‌گرم در هر 350 گرم) و شکلات (30 میلی‌گرم در هر 42 گرم) وجود دارد که معمولاً در بین کودکان محبوبیت بالایی دارند. همچنین، این ماده به انواع محصولات ورزشی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز اضافه میشود. پس باید دقت کنید که محصولات حاوی کافئین تنها محدود به چای و قهوه نیستند. ایراد بزرگ نوشیدن قهوه در کودکان، محتوای کافئین آن است. در حال حاضر، هیچ دستورالعمل مشخصی برای مصرف کافئین در مورد کودکان وجود ندارد. با این حال، آکادمی اطفال آمریکا مصرف کافئین توسط کودکان را مجاز نمی‌داند، ولی دولت کانادا چند دستورالعمل اساسی برای این موضوع در نظر گرفته است. این کشور محدودیت‌های روزانه زیر را برای کافئین توصیه می‌کند:
سنین 4 تا 6 سال: 45 میلی‌گرم (تقریباً نصف فنجان قهوه)
سنین 7 تا 9: 62.5 میلی‌گرم
سنین 10 تا 12: 85 میلی‌گرم
نوجوانان: 85 تا 100 میلی‌گرم
قهوه چه تاثیری روی کودکان می‌گذارد؟
کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند و تأثیر کافئین بر سیستم عصبی و سیستم قلبی عروقی آن‌ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است. اما شکی نیست که کافئین بیشازحد برای کودکان خطرناک بوده و در دوزهای بسیار بالا می‌تواند سمی باشد. منابع کافئینی که کودکان مصرف می‌کنند در طول سال‌ها تغییر کرده است. کودکان اکنون به جای نوشیدن قهوه، نوشابه‌های کافئین‌دار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، قهوه یا نوشیدنی‌های مبتنی بر قهوه را مصرف می‌کنند. با این وجود، کودکان نسبت به اثرات کافئین بسیار حساس هستند و از آنجایی‌که کودکان و نوجوانان قدرت تشخیص این را ندارند که چه زمانی مصرف کافئین را متوقف کنند، والدین موظفند این وظیفه را به عهده بگیرند. عوارض احتمالی مصرف کافئین (مضرات قهوه برای کودکان) شامل این موارد هستند:
• افزایش ضربان قلب
• اضطراب
• کم‌آبی بدن
• اسهال
• سردرد
• فشار خون بالا
• بد خلقی
• بی قراری یا پرش عضلانی
• تشنج
• اختلالات خواب
• لرزش
• ناراحتی معده
یک مطالعه نشان داد که 73 درصد از کودکان آمریکایی 2 تا 11 ساله به طور روزانه کافئین مصرف می‌کنند که بیشتر آن از نوشابه تامین میشود. قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا (که در اوایل دهه 2000 میلادی رایج شد) نیز یکی دیگر از عوامل افزایش مصرف کافئین بین کودکان و نوجوانان محسوب میشود.
قهوه تازه ترکیبی سوپرکرما Super Crema Blend
براساس وزن از: تومان۱۸۰,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی فول دارک Full Dark
براساس وزن از: تومان۱۴۵,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی دارک کارامل Dark Caramel
براساس وزن از: تومان۲۲۵,۰۰۰قهوه تازه ترکیبی سوئیت چاکلت Sweet Chocolate Blend
براساس وزن از: تومان۲۰۰,۰۰۰کافئین و رشد مغزی کودکان
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف کافئین در دوران بارداری می‌تواند مسیرهای مغزی مهمی را در جنین تغییر دهد. یک مطالعه در سال 2021، هزاران اسکن مغزی کودکان 9 و 10 ساله را تجزیه و تحلیل کرد و تغییراتی را در ساختار مغز کودکانی که در طول بارداری مادرشان در معرض کافئین قرار داشتند، شناسایی کرد. این مطالعه نشان داد که مصرف قهوه در میان مادران باردار باعث ایجاد مشکلات رفتاری قابل توجهی مانند مشکلات توجه و بیش فعالی در کودکان میشود. این موارد نیز از عوارض قهوه برای کودکان است. بنابراین، توصیه میشود که فرد باردار بیش از 2 فنجان قهوه معمولی در روز مصرف نکند. خواب نقش مهمی در رشد سالم مغز، به ویژه در یادگیری و حافظه، تنظیم احساسات و رفتار کودکان دارد. کمبود خواب، ناشی از مصرف بیشازحد کافئین، ممکن است بر رشد مغز در کودکان و نوجوانان تأثیر بگذارد.
قهوه و جذب مواد مغذی در کودکان
رژیم غذایی سرشار از کافئین می‌تواند میزان دریافت مواد مغذی در کودکان را با مشکل مواجه کند. به عنوان مثال، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، نوشابه و قهوه اشتهای کودک را کاهش می‌دهند. امروزه نوشیدنی‌های کافئین‌دار که گاهی مملو از قند نیز هستند، جای نوشیدنی‌های مغذی را گرفته‌اند.
قهوه و رشد کودکان
شواهدی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدن قهوه می‌تواند رشد را متوقف کند، اما این امکان وجود دارد که فرایند جذب کلسیم را که استخوان‌ها برای قوی شدن به آن نیاز دارند، کاهش دهد. با این حال، این اثر آنقدر زیاد نیست و بعید است بر نحوه رشد استخوان‌ها تأثیر قابل‌توجهی بگذارد.
قهوه و سیستم عصبی کودکان
مطالعه‌ای که اخیراً در مجله اطفال منتشر شده است به تأثیر مصرف کافئین بر روی پسران و دختران 8 و 9 ساله و 15 تا 17 ساله پرداخته است. همه کودکان و نوجوانان در این مطالعه تغییراتی را در فشار خون (افزایش) و ضربان قلب (کاهش) تجربه کردند. این اثرات در پسران و دختران گروه خردسال یکسان، اما در پسران نوجوان قوی‌تر از دختران نوجوان بود. سایر عوارض جانبی قهوه برای کودکان رایج شامل بی‌قراری، پرخاش‌گری، ناراحتی معده، مشکلات خواب و تمرکز بود.
قهوه و خواب کودکان
کافئین باعث افزایش هوشیاری میشود، بنابراین منطقی است که قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار ممکن است در خواب اختلال ایجاد کنند. کودکان و نوجوانان هنوز در حال رشد هستند و نسبت به بزرگسالان به خواب بیشتری نیاز دارند. مصرف منظم کافئین می‌تواند منجر به کم‌خوابی آن‌ها شود. کمبود خواب ممکن است بر هوشیاری در طول روز تأثیر بگذارد و منجر به چرخه معیوب مصرف بیشتر کافئین برای بیدار ماندن شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بسته به وزن، سن و عوامل دیگری مثل وضعیت سلامتی افراد، قهوه و کافئین می‌توانند تأثیرات متفاوتی روی افراد مختلف داشته باشند. اگر کودکی علائم مصرف بیشازحد کافئین را نشان می‌دهد، یا اگر مطمئن هستید که مقدار زیادی کافئین مصرف کرده است، به دنبال مشاوره پزشکی باشید. لرزش بدن، حالت تهوع، استفراغ و اسهال، درد شکم، تنفس سریع و پی‌درپی، عصبانیت یا تحریک‌پذیری، ضربان قلب سریع یا نامنظم، حمله عصبی، تشنج و توهم از علائم مصرف بیشازحد کافئین به‌شمار می‌روند.
والدینی که نگران مصرف قهوه یا کافئین کودکشان هستند، باید به دقت به برچسب‌های روی محصولاتی که خریداری می‌کنند نگاه کنند تا سطح کافئین موجود در آن‌ها مطمئن شوند. کسانی‌که نگران مصرف کافئین کودک خود هستند می‌توانند با یک متخصص اطفال، روان‌پزشک کودک یا متخصص سلامت روان در این مورد مشورت کنید.
راه حل چیست؟
دانستن اثرات مضر کافئین و علائم مصرف بیشازحد کافئین می‌تواند به محافظت از سلامت کودکان و جوانان کمک کند. روند رو به رشد تعداد کودکانی که قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌نوشند، نشان می‌دهد که بسیاری از والدین کافئین را ماده‌ای طبیعی و بدون خطر می‌بینند. حقیقت این است که کافئین یک داروی قوی و محرک است و علیرغم در دسترس بودن و استفاده گسترده از آن، باید در میزان مصرف آن دقت شود. باید به این نکته توجه داشت که عادت روزانه نوشیدن قهوه یا چای ممکن است با توجه به ویژگی های فردی هر شخص برای سلامت جسم مناسب نباشد.
اگر کودک شما به نوشیدن چای یا قهوه عادت کرده بهتر است با یک پزشک در مورد تأثیر بالقوه آن بر رشد فرزندتان مشورت کنید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که شیر داغ همراه با مقداری پودر کاکائو یا قهوه را جایگزین قهوه یا چای کنید. گزینه‌های دیگری مثل قهوه بدون کافئین و دمنوش هم جزو مواردی هستند که می‌توانند جای خالی کافئین را برای کودک شما پر کنند.
منابع: thenourishedchild.com, medicalnewstoday.com, health.clevelandclinic.org, hopkinsallchildrens.org
