قهوه عربیکا چیست؟ آیا عربیکا نام قهوه است؟ آیا ارتباطی به کلمه “عربی” دارد؟ همانطور که احتمالا میدانید، فقط یک گونه دانه قهوه نیست که کشت میشود.
یکی از چیزهایی که همه ما در مورد قهوه دوست داریم پیچیدگی آن است: تعداد به ظاهر بی پایانی از طعم ها، عطرها، بافت ها و حتی ویژگی های فیزیکی که قهوه می تواند داشته باشد.
در عین حال، فکر کردن به اینکه اکثر انواع مختلف دانههای قهوه چقدر شبیه هم هستند، حداقل از نظر ژنتیکی، جذاب است. در این مطلب، پیرامون دانه قهوه عربیکا – یکی از گونههای اصلی قهوه – صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
مقدمهای بر قهوه عربیکا
یکی از چیزهایی که همه ما در مورد قهوه دوست داریم پیچیدگی آن است: تعداد به ظاهر بی پایانی از طعم ها، عطرها، بافت ها و حتی ویژگی های فیزیکی که قهوه می تواند داشته باشد. در عین حال، فکر کردن به اینکه اکثر انواع مختلف دانههای قهوه چقدر شبیه هم هستند، حداقل از نظر ژنتیکی، جذاب است.
امروزه بیش از 100 گونه مختلف قهوه وجود دارد، با این حال، محبوب ترین آنها کافه عربیکا (همچنین به عنوان عربیکا شناخته می شود) و کافه کانفورا (روبوستا) هستند.
قهوه عربیکا (Coffea Arabica) در اتیوپی، از منطقه کافا، منشأ گرفته است. جایی که در قرن 15 کشف شد که به طور پراکنده در طبیعت رشد میکرد. از آنجا، از طریق یمن به بقیه جهان عرب گسترش یافت.
از میان این گیاهان اولیه، کشاورزان و پرورش دهندگان ده ها نوع قهوه عربیکا به طور گسترده کشت شده را انتخاب کرده و ایجاد کرده اند که هر کدام از نظر عملکرد و سازگاری با شرایط محلی منحصر به فرد هستند.
تا به امروز، کافه عربیکا یا به طور ساده “Arabica” گسترده ترین گونه است که 60-70٪ از تولید جهانی را تشکیل می دهد.
تاریخچه قهوه عربیکا
آزمایشهای ژنتیکی اخیر تأیید کردهاند که دانههای اصلی که از اتیوپی به یمن برده شدهاند مربوط به گونههای Bourbon و Typica بودهاند. از یمن، نوادگان بوربون و تایپیکا در سراسر جهان گسترش یافتند و پایه و اساس اکثر کشتهای مدرن قهوه عربیکا را تشکیل دادند.
در اواخر دهه 1600، درختان قهوه یمن را ترک کردند و به هند گسترش یافتند. این دانه ها باعث ایجاد مزارع قهوه در منطقه میسور (Mysore) شدند که در آن زمان به نام مالابار (Malabar) شناخته میشد. بنابراین، کشت گیاه قهوه به هند (مالابار)، اندونزی (جاوه) و حتی قاره آمریکا گسترش یافت.
نقش هلند در سرنوشت عربیکا و زیرگونه تایپیکا
شاخه تایپیکا احتمالاً زمانی از بوربون جدا شد که هلندیها در سالهای 1696 و 1699 دانههایی را از سواحل مالابار هند به باتاویا فرستادند که امروزه جاکارتا، پایتخت اندونزی نامیده میشود و در جزیره پرجمعیت جاوه قرار دارد.
هلندی ها در سال 1690 سعی کردند بذرهای یمن را مستقیماً به باتاویا وارد کنند، اما گیاهان حاصل در سال 1699 پس از زلزله از بین رفتند.
به عبارت دیگر، جداسازی شاخه تایپیکا و حرکت متعاقب آن در سراسر جهان احتمالاً از زمانی شروع شد که دانهها از هند به اندونزی آمدند، نه به طور مستقیم از یمن همانطور که اغلب گفته میشود.
از این گروه تایپیکا که به اندونزی رسیدند، یک گیاه قهوه منفرد در سال 1706 از جاوه به آمستردام برده شد و در باغهای گیاهشناسی کاشته شد.
این گیاه منفرد باعث پیدایش واریته تایپیکا (فقط یک گونه در میان بسیاری از گونه های گروه ژنتیکی تایپیکا) شد که در طول قرن 18 قاره آمریکا را فراگرفت.
روند پیشرفت قهوه عربیکا در جهان
در سال 1714، پس از امضای معاهده صلح اوترخت بین هلند و فرانسه، شهردار آمستردام یک گیاه قهوه را به پادشاه لوئیس چهاردهم پیشنهاد داد. در گلخانه Jardin des Plantes کاشته شد و به سرعت بذر تولید کرد (شوالیه و داگرون، 1928).
از هلند، گیاهان در سال 1719 در مسیرهای تجاری استعماری به گویان هلندی (سورینام کنونی) و سپس به کاین (گویان فرانسه) در سال 1722 و از آنجا به بخش شمالی برزیل در سال 1727 فرستاده شدند. بین سالهای 1760 و 1770 به جنوب برزیل رسید.
از پاریس، گیاهان در سال 1723 به مارتینیک در هند غربی فرستاده شدند. انگلیسی ها گونه تیپیکا را از مارتینیک به جامائیکا در سال 1730 بردند.
این گیاه در سال 1735 به سانتو دومینگو رسید. از سانتو دومینگو، بذرها در سال 1748 به کوبا فرستاده شدند. در ادامه نیز کاستاریکا (1779) و السالوادور (1840) بذرها را از کوبا دریافت کردند.
از برزیل، گونه تایپیکا به پرو و پاراگوئه نقل مکان کرد. در اواخر قرن هجدهم، کشت به کارائیب (کوبا، پورتوریکو، سانتو دومینگو)، مکزیک و کلمبیا و از آنجا در سراسر آمریکای مرکزی گسترش یافت (در سال 1740 در السالوادور کشت شد).
تا دهه 1940، اکثر مزارع قهوه در آمریکای مرکزی با تایپیکا کاشته میشدند. از آنجایی که این رقم هم کم بازده و هم بسیار مستعد ابتلا به بیماری های عمده قهوه است، به تدریج در قاره آمریکا با گونه های بوربون جایگزین شده است. اما هنوز به طور گسترده در پرو، جمهوری دومینیکن و جامائیکا کاشته می شود.
سرنوشت زیرگونه محبوب عربیکا: بوربون
دانستهها حاکی از آن هستند که فرانسویها سه بار در سالهای 1708، 1715 و 1718 سعی کردند این قهوه را از یمن به جزیره بوربون (لا رئونیون کنونی) ببرند.
مطالعات ژنتیکی اخیر این موضوع را تایید کرده است. فقط تعداد کمی از گیاهان در تلاش دوم و برخی در تلاش سوم موفق بودند. تا اواسط قرن نوزدهم، قهوه بوربون جزیره را ترک نکرد.
مبلغان فرانسوی معروف به Spiritans (از جماعت روح القدس) نقش عمده ای در انتشار بوربن در آفریقا داشتند. در سال 1841، اولین مأموریت در La Reunion آغاز شد.
از آنجا، یک مأموریت در زنگبار در سال 1859 آغاز شد. از زنگبار، یک مأموریت در سال 1862 در باگامویو (در تانزانیا ساحلی که در آن زمان تانگانیکا نامیده می شد)، دیگری در سنت آگوستین (کیکویو، کنیا) و دیگری در بورا (Taita Hills، کنیا) در سال 1893 آغاز شد. در هر یک از ماموریتها، دانههای قهوه با منشا La Réunion کاشته شدند.
از نهالهای “سنت آگوستین” برای کاشت در نواحی بزرگ ارتفاعات کنیا استفاده شد، در حالی که از نهال های باگامویو برای ایجاد چندین مزرعه در منطقه کلیمانجارو در سمت تانزانیا استفاده گردید.
نقش قاره آفریقا در گسترش زیرگونه بوربون
در سال 1930، یک ایستگاه تحقیقاتیِ تانزانیا در “لیامونگو” در نزدیکی “موشی”، برنامه رسمی پرورش قهوه را بر اساس روش ”انتخاب انبوه” از میان بهترین درختان مادر قهوه آغاز نمود.
انتخاب انبوه یا Mass selection، به این معنی است که گروهی از درختان بر اساس عملکرد برتر خود انتخاب می شوند، بذر این گیاهان را تولید انبوه میکنند تا نسل جدید تشکیل شود و سپس این فرآیند تکرار میگردد. این ایستگاه تحقیقاتی جد ایستگاه تحقیقاتی اصلی موسسه تحقیقات قهوه تانزانیا (TaCRI) امروزی است.
نهال های بورا در سال 1899 به یک نمایندگی فرانسوی دیگر در سنت آستین (نزدیک نایروبی) آورده شد و از آنجا بذرها بین مهاجرانی که مایل به کشت قهوه بودند توزیع گردید. درواقع این داستان منشأ آن چیزی است که به عنوان قهوه “French Mission” شناخته می شود.
نکته: بوربن برای اولین بار در سال 1860 در جنوب برزیل، در نزدیکی Campinas به قاره آمریکا برده شد. از آنجا نیز به شمال آمریکای مرکزی گسترش یافت.
نکات و ویژگیهای عربیکا
- طعم و عطر عالی (مزه قهوه عربیکا بسیار عالی است)
- ترشی بیشتر و مشخص به شکل طعمیادهای متفاوت مانند توت فرنگی و زردآلو
- کافئین قهوه عربیکا نسبت به ربوستا کمتر است. معمولا 1.2 تا 1.5 درصد از عربیکا و 2.2 تا 2.7 درصد از روبوستا را کافئین تشکیل میدهد.
- دانههای عربیکا بیضی شکلتر است.
- قند و چربی بشتری نسبت به دانه های ربوستا دارد.
- این دانهها در برابر آفات مقاومت کمتری دارد.
- دانه نام برده قیمت گرانتری نیز نسبت به روبوستا دارد.
- 60 الی 70 درصد قهوه جهان عربیکا و ۲۵ درصد را ربوستا تشکیل میدهد.
در ادامه درباره برخی از ویژگیها توضیحات بیشتری را ارائه خواهیم کرد.
مشخصات ظاهری
این دانه ها دارای ظاهری تقریبا صاف و تخت میباشند. خط وسط این دانه ها دارای کمی انحنا است که با کمی دقت میتوان آن را از گونه روبوستا تشخیص داد. میتوانید با انواع دانه قهوه و تفاوت آنها در مقاله مربوط به آن آشنا شوید.
طعم
قهوه عربیکا با کیفیت بالا طعم کمی شیرین با رایحههای گلی و رایحه میوه ای و توت دارد. بسته به ذائقه شخصی، اسیدیته میوه و عدم وجود تلخی ممکن است دلپذیر تلقی شود.
شدت این ویژگیهای طعم و عطر تا حد زیادی توسط درجه برشته شدن (Roast) تعیین میگردد. هرچه رست سبکتر/روشنتر باشد، ویژگیهای میوهای مشخصتر خواهد بود. منشا دانه عطر/آروما را نیز تعیین می کند. بسته به منطقه، دانهها دارای مشخصات طعمی متفاوتی هستند.
اگر به دنبال تجربه طعم منحصربهفرد قهوه عربیکا در کنار عطروطعم عالی آن هستید، فقط به محصولات زیر سری بزنید. با خواندن توضیحات هر محصول در کنار نظرات سایرین، بهراحتی محصول مد نظر خود را پیدا خواهید کرد. ❤
شرایط کشت
قهوه به صورت کلی بین 23 درجه شمالی و 25 درجه جنوبی خط استوا در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد میکند. این منطقه به کمربند قهوه نیز معروف است. عربیکا عمدتاً در ارتفاعات بین 1000 تا 2200 متر رشد مینماید.
بارندگی ایده آل برای عربیکا بین 1500-2500 میلی متر در سال است. با توجه به ریشه عمیق آن، گیاهان عربیکا حتی در لایه های خشک فوقانی خاک نیز رشد می کنند.
گیلاس عربیکا سریعتر از ربوستا در 9 ماهگی می رسد، به این معنی که دوره هرس و کوددهی طولانی تر است. یک درخت سالم عربیکا بین 1 تا 5 کیلوگرم گیلاس قهوه در هر فصل تولید می کند.
بزرگترین تولیدکنندگان
میتوان برای بزرگترین تولیدکنندگان قهوه عربیکا در جهان به مناطق زیر اشاره کرد:
- برزیل
- کلمبیا
- اتیوپی
- هندوراس/پرو
- گوآتمالا
- مکزیک
- نیکاراگوئه
- السالوادور
- کاستاریکا
معایب و مزایای قهوه عربیکا
قهوه عربیکا دارای طعم بی نظیر در کنار آروما فوقالعاده است. این قهوه در مقایسه با دانه های روبوستا کافئین کمتر و اسیدیته بیشتری دارد. قهوه عربیکا به علت داشتن مقادیر زیاد آنتی اکسیدان دارای خاصیت ضد سرطان است.
این قهوه خواص ضد میکروبی داشته و از بروز آلزایمر، پارکینسون و بیماری های اختلال حافظه جلوگیری میکند. پتاسیم بالا از دیگر خواص قهوه عربیکا است، به همین دلیل برای تقویت ناخن و استخوان ها بسیار مفید میباشد.
از معایب قهوه عربیکا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قهوه عربیکا قیمت گرانتری نسبت به روبوستا دارد.
- در برابر آفات آسیب پذیری بیشتری دارد.
- قهوه عربیکا در مقایسه با دانه های ربوستا قند و چربی بیشتری دارد.
بهترین روش مصرف!
قهوه عربیکا به دلیل گستره طعمی که دارد بهتر است به شکل تازه برشتهکاری شده، تهیه شود. خرید دانه عربیکا تازه مانند خرید هر میوه در فصل خودش است.
توجه داشته باشید که فصل رشد و برداشت قهوه لزوماً بهترین زمان برای نوشیدن آنها نیست: به دلیل پردازش، خشک کردن، ذخیره سازی و حمل و نقل لازم، قهوه سبز ممکن است برای سه تا شش ماه پس از تولید در دسترس یک رستری (Roastery) قرار بگیرد.
همانطور که یاد می گیرید چگونه با استفاده از دانه های عربیکا قهوه درست کنید، مهم است که به خاطر داشته باشید که آسیاب کردن تازه نیز راهی عالی برای افزایش کیفیت نهایی عربیکا در فنجان است.
بدیهی است شما میخواهید از تمام مزایای قهوه خود لذت ببرید نه اینکه به دست اکسیژن و هوای آزاد به تاراج برده شود! آسیاب کردن درست قبل از دم کردن – به جای آسیاب و نگهداری در کیسه – به شما کمک می کند تا این نتایج را به حداکثر برسانید.
اگر میخواهید بدانید که چگونه دانههای قهوه را نگهداری کنید، دانههای قهوه عربیکا خود را بیشتر شبیه نان تازه نگهداری کنید تا دانههای خشک – به این معنا که در حالی که ظاهر آنها مانند اقلام فاسد نشدنی به نظر میرسند، طعم آنها به مرور زمان به طرز محسوسی کاهش مییابد.
آنها دوست دارند در جای خشک و خنک (نه در یخچال) نگهداری شوند و اگر در زمانی که تازه هستند از آنها استفاده کنید عملکرد بهتری خواهند داشت.
سوالات متداول
به صورت کلی قهوه میتوانید عوارضی مانند افزایش ضربان قلب، اضطراب، بیخوابی، کمآبی، فشار خون بالا، افزایش سطح کلسترول، سرگیجه و حالت تهوع و غیره را ایجاد نماید.
به دلیل داشتن کافئین کمتر برای افرادی که با کافئین مشکل دارند، مفید است. میتواند در کاهش وزن و برای ورزشکاران بسیار مفید باشد. بهبود خلقوخو و افزایش حس سرزندگی از مزایای مصرف عربیکا هستند. همچنین شما را در برابر بیماریهایی مانند سرطان، دیابت نوع 2 و غیره یاری میدهد.
کلام آخر
اگر نیاز به آرامش و خوابی آسوده و لذت بخش دارید، پیشنهاد میکنیم از قهوه عربیکا که کافئین بسیار پایینتری دارد، استفاده کنید. لازم به ذکر است که حدود سه چهارم مردم جهان از دانههای عربیکا استفاده میکنند. البته فراموش نکنید کافئین در مزاج های مختلف حالات مختلفی را در بدن فرد ایجاد میکند.
از خصوصیات دیگر قهوه عربیکا میتوان به گستردگی عطر و طعم قهوه عربیکا اشاره کرد، طعم های گلی، میوه ای، شکلاتی، آجیلی، مرکباتی و .. را میتوانید از این نوع قهوه بیابید. اشخاصی که با نوشیدن قهوه دچار تپش قلب میشوند یا مشکلات گوارشی دارند، باید در قهوه های عربیکا یا دیکف به دنبال نوشیدنی خود بگردند.
منابع: Wikipedia, Roasterpack, WordCoffeeResearch, beans.at, drinktrade, Espresso-Works
ای کاش فروش انواع قهوه خام رو هم تو سایتتون داشتید، تا امثال ماکه قهوه رو خیلی تازه مصرف میکنیم بگیریمو خودمون رست کنیم
سلام
چطور میخواهید توی خونه برشته کنید قهوه رو؟
😂😂😂😂 قهوه خوردن واقعا داره وارد فاز های جدیدی میشه
اگر ممکنه نهال هم موجود کنید میخواهیم خودمون کشت کنیم در خانه!
مشتی فکر کردی چسه فیله
میخوای بریزی تو قابلمه رستش کنی😂😂
درود بر شما
.خیلی خوب بود ولی من توقع داشتم یذره مفصل تر باشه. ولی در حد اطلاعات عمومی خوب بود سپاس