قهوه عربیکا چیست؟ آشنایی با انواع دانه قهوه عربیکا

قهوه عربیکا چیست؟ آیا عربیکا نام قهوه است؟ آیا ارتباطی به کلمه “عربی” دارد؟ همانطور که احتمالا می‌دانید، فقط یک گونه دانه قهوه نیست که کشت می‌شود.

یکی از چیزهایی که همه ما در مورد قهوه دوست داریم پیچیدگی آن است: تعداد به ظاهر بی پایانی از طعم ها، عطرها، بافت ها و حتی ویژگی های فیزیکی که قهوه می تواند داشته باشد.

در عین حال، فکر کردن به اینکه اکثر انواع مختلف دانه‌های قهوه چقدر شبیه هم هستند، حداقل از نظر ژنتیکی، جذاب است. در این مطلب، پیرامون دانه قهوه عربیکا – یکی از گونه‌های اصلی قهوه – صحبت خواهیم کرد.

قهوه عربیکا چیست؟

یکی از چیزهایی که همه ما در مورد قهوه دوست داریم پیچیدگی آن است: تعداد به ظاهر بی پایانی از طعم ها، عطرها، بافت ها و حتی ویژگی های فیزیکی که قهوه می تواند داشته باشد. در عین حال، فکر کردن به اینکه اکثر انواع مختلف دانه‌های قهوه چقدر شبیه هم هستند، حداقل از نظر ژنتیکی، جذاب است.

امروزه بیش از 100 گونه مختلف قهوه وجود دارد، با این حال، محبوب ترین آنها کافه عربیکا (همچنین به عنوان عربیکا شناخته می شود) و کافه کانفورا (روبوستا) هستند.

قهوه عربیکا (Coffea Arabica) در اتیوپی، از منطقه کافا، منشأ گرفته است. جایی که در قرن 15 کشف شد که به طور پراکنده در طبیعت رشد می‌کرد. از آنجا، از طریق یمن به بقیه جهان عرب گسترش یافت.

از میان این گیاهان اولیه، کشاورزان و پرورش دهندگان ده ها نوع قهوه عربیکا به طور گسترده کشت شده را انتخاب کرده و ایجاد کرده اند که هر کدام از نظر عملکرد و سازگاری با شرایط محلی منحصر به فرد هستند.

تا به امروز، کافه عربیکا یا به طور ساده “Arabica” گسترده ترین گونه است که 60-70٪ از تولید جهانی را تشکیل می دهد.

تاریخچه قهوه عربیکا

آزمایش‌های ژنتیکی اخیر تأیید کرده‌اند که دانه‌های اصلی که از اتیوپی به یمن برده شده‌اند مربوط به گونه‌های Bourbon و Typica بوده‌اند. از یمن، نوادگان بوربون و تایپیکا در سراسر جهان گسترش یافتند و پایه و اساس اکثر کشت‌های مدرن قهوه عربیکا را تشکیل دادند.

در اواخر دهه 1600، درختان قهوه یمن را ترک کردند و به هند گسترش یافتند. این دانه ها باعث ایجاد مزارع قهوه در منطقه میسور (Mysore) شدند که در آن زمان به نام مالابار (Malabar) شناخته می‌شد. بنابراین، کشت گیاه قهوه به هند (مالابار)، اندونزی (جاوه) و حتی قاره آمریکا گسترش یافت.

نقش هلند در سرنوشت عربیکا و زیرگونه تایپیکا

شاخه تایپیکا احتمالاً زمانی از بوربون جدا شد که هلندی‌ها در سال‌های 1696 و 1699 دانه‌هایی را از سواحل مالابار هند به باتاویا فرستادند که امروزه جاکارتا، پایتخت اندونزی نامیده می‌شود و در جزیره پرجمعیت جاوه قرار دارد.

هلندی ها در سال 1690 سعی کردند بذرهای یمن را مستقیماً به باتاویا وارد کنند، اما گیاهان حاصل در سال 1699 پس از زلزله از بین رفتند.

به عبارت دیگر، جداسازی شاخه تایپیکا و حرکت متعاقب آن در سراسر جهان احتمالاً از زمانی شروع شد که دانه‌ها از هند به اندونزی آمدند، نه به طور مستقیم از یمن همانطور که اغلب گفته می‌شود.

از این گروه تایپیکا که به اندونزی رسیدند، یک گیاه قهوه منفرد در سال 1706 از جاوه به آمستردام برده شد و در باغ‌های گیاه‌شناسی کاشته شد.

این گیاه منفرد باعث پیدایش واریته تایپیکا (فقط یک گونه در میان بسیاری از گونه های گروه ژنتیکی تایپیکا) شد که در طول قرن 18 قاره آمریکا را فراگرفت.

روند پیشرفت قهوه عربیکا در جهان

در سال 1714، پس از امضای معاهده صلح اوترخت بین هلند و فرانسه، شهردار آمستردام یک گیاه قهوه را به پادشاه لوئیس چهاردهم پیشنهاد داد. در گلخانه Jardin des Plantes کاشته شد و به سرعت بذر تولید کرد (شوالیه و داگرون، 1928).

از هلند، گیاهان در سال 1719 در مسیرهای تجاری استعماری به گویان هلندی (سورینام کنونی) و سپس به کاین (گویان فرانسه) در سال 1722 و از آنجا به بخش شمالی برزیل در سال 1727 فرستاده شدند. بین سال‌های 1760 و 1770 به جنوب برزیل رسید.

از پاریس، گیاهان در سال 1723 به مارتینیک در هند غربی فرستاده شدند. انگلیسی ها گونه تیپیکا را از مارتینیک به جامائیکا در سال 1730 بردند.

این گیاه در سال 1735 به سانتو دومینگو رسید. از سانتو دومینگو، بذرها در سال 1748 به کوبا فرستاده شدند. در ادامه نیز کاستاریکا (1779) و السالوادور (1840) بذرها را از کوبا دریافت کردند.

از برزیل، گونه تایپیکا به پرو و ​​پاراگوئه نقل مکان کرد. در اواخر قرن هجدهم، کشت به کارائیب (کوبا، پورتوریکو، سانتو دومینگو)، مکزیک و کلمبیا و از آنجا در سراسر آمریکای مرکزی گسترش یافت (در سال 1740 در السالوادور کشت شد).

تا دهه 1940، اکثر مزارع قهوه در آمریکای مرکزی با تایپیکا کاشته می‌شدند. از آنجایی که این رقم هم کم بازده و هم بسیار مستعد ابتلا به بیماری های عمده قهوه است، به تدریج در قاره آمریکا با گونه های بوربون جایگزین شده است. اما هنوز به طور گسترده در پرو، جمهوری دومینیکن و جامائیکا کاشته می شود.

سرنوشت زیرگونه محبوب عربیکا: بوربون

دانسته‌ها حاکی از آن هستند که فرانسوی‌ها سه بار در سال‌های 1708، 1715 و 1718 سعی کردند این قهوه را از یمن به جزیره بوربون (لا رئونیون کنونی) ببرند.

مطالعات ژنتیکی اخیر این موضوع را تایید کرده است. فقط تعداد کمی از گیاهان در تلاش دوم و برخی در تلاش سوم موفق بودند. تا اواسط قرن نوزدهم، قهوه بوربون جزیره را ترک نکرد.

مبلغان فرانسوی معروف به Spiritans (از جماعت روح القدس) نقش عمده ای در انتشار بوربن در آفریقا داشتند. در سال 1841، اولین مأموریت در La Reunion آغاز شد.

از آنجا، یک مأموریت در زنگبار در سال 1859 آغاز شد. از زنگبار، یک مأموریت در سال 1862 در باگامویو (در تانزانیا ساحلی که در آن زمان تانگانیکا نامیده می شد)، دیگری در سنت آگوستین (کیکویو، کنیا) و دیگری در بورا (Taita Hills، کنیا) در سال 1893 آغاز شد. در هر یک از ماموریت‌ها، دانه‌های قهوه با منشا La Réunion کاشته شدند.

از نهال‌های “سنت آگوستین” برای کاشت در نواحی بزرگ ارتفاعات کنیا استفاده شد، در حالی که از نهال های باگامویو برای ایجاد چندین مزرعه در منطقه کلیمانجارو در سمت تانزانیا استفاده گردید.

نقش قاره آفریقا در گسترش زیرگونه بوربون

در سال 1930، یک ایستگاه تحقیقاتیِ تانزانیا در “لیامونگو” در نزدیکی “موشی”، برنامه رسمی پرورش قهوه را بر اساس روش ​”انتخاب انبوه” از میان بهترین درختان مادر قهوه آغاز نمود.

انتخاب انبوه یا Mass selec­tion، به این معنی است که گروهی از درختان بر اساس عملکرد برتر خود انتخاب می شوند، بذر این گیاهان را تولید انبوه می‌کنند تا نسل جدید تشکیل شود و سپس این فرآیند تکرار می‌گردد. این ایستگاه تحقیقاتی جد ایستگاه تحقیقاتی اصلی موسسه تحقیقات قهوه تانزانیا (TaCRI) امروزی است.

نهال های بورا در سال 1899 به یک نمایندگی فرانسوی دیگر در سنت آستین (نزدیک نایروبی) آورده شد و از آنجا بذرها بین مهاجرانی که مایل به کشت قهوه بودند توزیع گردید. درواقع این داستان منشأ آن چیزی است که به عنوان قهوه “French Mis­sion” شناخته می شود.

نکته: بوربن برای اولین بار در سال 1860 در جنوب برزیل، در نزدیکی Campinas به قاره آمریکا برده شد. از آنجا نیز به شمال آمریکای مرکزی گسترش یافت.

انواع قهوه عربیکا

همان‌طور که می‌دانید عربیکا یکی از دو گونه اصلی قهوه است که در دنیا کشت می‌شود و در مناطق مختلفی کشت می‌شود، به خصوص در مناطق کوهستانی با آب و هوای سرد و مرطوب. قهوه عربیکا انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط کشت و نحوه فرآوری، طعم و ویژگی‌های متفاوتی پیدا می‌کند. در اینجا به برخی از انواع رایج قهوه عربیکا اشاره می‌کنم:

کاتوا (Catuai): این نوع قهوه در برزیل بسیار محبوب است و درختانی مقاوم به بیماری‌ها دارد. طعم این قهوه معمولاً شیرین و متعادل است.

گیشا (Geisha): قهوه گیشا یکی از مشهورترین و گران‌ترین انواع قهوه عربیکا است که ابتدا در اتیوپی رشد کرد و اکنون در پاناما و کلمبیا نیز کشت می‌شود. طعم آن به‌طور معمول شیرین، میوه‌ای و گلی است و یکی از ویژگی‌های آن عطر بسیار قوی است.

بوربون (Bourbon): قهوه بوربون یکی از قدیمی‌ترین انواع قهوه است که در مناطق مختلفی کشت می‌شود، به‌ویژه در کلمبیا و برزیل. این نوع قهوه طعم ملایم و اسیدیته بالایی دارد.

کاتورا (Caturra): این نوع قهوه که در کلمبیا و برزیل کشت می‌شود، طعمی متعادل با اسیدیته‌ای تازه و کمی شیرینی دارد.

تیپیکا (Typica): این نوع قهوه پایه بسیاری از دیگر ارقام عربیکا است. طعم آن ملایم است و یکی از ویژگی‌های آن این است که به‌خوبی در انواع مختلف شرایط جوی رشد می‌کند.

ویلا ساسو (Villa Sarchi): این نوع قهوه در کاستاریکا تولید می‌شود و به دلیل طعم گلی و شیرینش شناخته شده است.

لیبریکا (Liberica): این نوع کمتر شناخته شده است و طعم آن نسبت به دیگر انواع قهوه‌ها پیچیده‌تر و متفاوت است. آن طعمی دودی و میوه‌ای دارد.

قهوه‌های نام برده تنها برخی از انواع مختلف قهوه عربیکا هستند. هر یک از این گونه‌ها ویژگی‌ها و طعم خاص خود را دارند که بسته به نحوه کشت، فرآوری و منطقه تولید تغییر می‌کند.

بهترین قهوه عربیکا

بهترین قهوه عربیکا معمولاً از مناطق خاصی با شرایط آب و هوایی و خاک خاصی که برای کشت این نوع قهوه مناسب است، تولید می‌شود. در این‌جا به برخی از معروف‌ترین و معتبرترین مناطق کشت قهوه عربیکا اشاره می‌کنم که به دلیل طعم و کیفیت برجسته خود شناخته شده‌اند:

کلمبیا: کلمبیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان قهوه عربیکا در جهان است. انواع مختلف قهوه‌ کلمبیا به‌طور معمول طعم متعادل و اسیدیته دلپذیری دارند. انواع معروف این کشور مانند کلمبیا سوپریمو (Colombian Supremo) به‌خاطر طعم ملایم، متعادل و کمی شیرین‌شان مشهورند.

ایتوپیا: اتیوپی زادگاه اصلی قهوه عربیکا است و انواع مختلف قهوه‌ اتیوپی عموماً طعمی میوه‌ای و گلی دارند. قهوه‌های مناطق یرگاشف (Yirgacheffe) و سیدامو (Sidamo) از بهترین انواع قهوه در این کشور هستند. طعم‌های پیچیده و روایح گل‌های خوشبو در این قهوه‌ها بسیار برجسته است.

شکل قهوه عربیکا

این دانه ها دارای ظاهری تقریبا صاف و تخت می‌باشند. خط وسط این دانه ها دارای کمی انحنا است که با کمی دقت می‌توان آن را از گونه روبوستا تشخیص داد. می‌توانید با انواع دانه قهوه و تفاوت آنها در مقاله مربوط به آن آشنا شوید.

طعم قهوه عربیکا

قهوه عربیکا با کیفیت بالا طعم کمی شیرین با رایحه‌های گلی و رایحه میوه ای و توت دارد. بسته به ذائقه شخصی، اسیدیته میوه و عدم وجود تلخی ممکن است دلپذیر تلقی شود.

شدت این ویژگی‌های طعم و عطر تا حد زیادی توسط درجه برشته شدن (Roast) تعیین می‌گردد. هرچه رست سبک‌تر/روشن‌تر باشد، ویژگی‌های میوه‌ای مشخص‌تر خواهد بود. منشا دانه عطر/آروما را نیز تعیین می کند. بسته به منطقه، دانه‌ها دارای مشخصات طعمی متفاوتی هستند.

اگر به دنبال تجربه طعم منحصربه‌فرد قهوه عربیکا در کنار عطروطعم عالی آن هستید، فقط به محصولات زیر سری بزنید. با خواندن توضیحات هر محصول در کنار نظرات سایرین، به‌راحتی محصول مد نظر خود را پیدا خواهید کرد. ❤

جدید

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه آلفناس دولچه برزیل مدیومAlfenas Dulce

نمره 4.60 از 5

براساس وزن از: تومان۴۵۰,۰۰۰

جدیداسپشیالیتیتِستِردار

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه کلمبیا تولیما لاس پیناس

نمره 4.22 از 5

براساس وزن از: تومان۱۱۴,۰۰۰

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه عربیکا کلمبیا مدیوم

نمره 4.66 از 5

براساس وزن از: تومان۴۲۰,۰۰۰

جدیداسپشیالیتیتِستِردار

انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند

افزودن به مقایسه

افزودن به علاقه مندی

قهوه اتیوپی یرگاچف تازه برشت مدیوم

نمره 4.52 از 5

براساس وزن از: تومان۱۲۰,۰۰۰

کافئین قهوه عربیکا

کافئین قهوه عربیکا نسبت به روبوستا کمتر است. معمولا 1.2 تا 1.5 درصد از دانه قهوه عربیکا را کافئین تشکیل می‌دهد. البته بعضی از انواع قهوه عربیکا ممکن است کافئین بیشتری به نسبت دانه‌های دیگر عربیکا داشته باشند. روش تهیه نیز در مقدار کافئین قهوه بدست آمده تاثیرگذار می‌باشد، روش‌هایی مانند اسپرسو، قهوه ترک، یا قهوه فرانسه (فیلتری) می‌توانند میزان کافئین در فنجان را تغییر دهند.

طبع قهوه عربیکا

قهوه عربیکا طبعی سرد و خشک دارد و به دلیل اسیدیته ملایم و تلخی کمتر، گزینه‌ای محبوب در میان دوستداران قهوه است.
طبع سرد عربیکا باعث می‌شود که برای افرادی که مزاج گرم دارند، انتخابی دلپذیر باشد و از نظر هضم نیز سبک‌تر و ملایم‌تر از قهوه‌های پرکافئین محسوب می‌شود.

شرایط کشت قهوه عربیکا

قهوه به صورت کلی بین 23 درجه شمالی و 25 درجه جنوبی خط استوا در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کند. این منطقه به کمربند قهوه نیز معروف است. عربیکا عمدتاً در ارتفاعات بین 1000 تا 2200 متر رشد می‌نماید.

بارندگی ایده آل برای عربیکا بین 1500-2500 میلی متر در سال است. با توجه به ریشه عمیق آن، گیاهان عربیکا حتی در لایه های خشک فوقانی خاک نیز رشد می کنند.

گیلاس عربیکا سریعتر از ربوستا در 9 ماهگی می رسد، به این معنی که دوره هرس و کوددهی طولانی تر است. یک درخت سالم عربیکا بین 1 تا 5 کیلوگرم گیلاس قهوه در هر فصل تولید می کند.

بزرگترین کشورهای تولید کننده قهوه عربیکا

می‌توان برای بزرگترین تولیدکنندگان قهوه عربیکا در جهان به مناطق زیر اشاره کرد:

• برزیل
• کلمبیا
• اتیوپی
• هندوراس/پرو
• گوآتمالا
• مکزیک
• نیکاراگوئه
• السالوادور
• کاستاریکا

خواص قهوه عربیکا

قهوه عربیکا دارای طعم بی نظیر در کنار آروما فوق‌العاده است. این قهوه در مقایسه با دانه های روبوستا کافئین کمتر و اسیدیته بیشتری دارد. قهوه عربیکا به علت داشتن مقادیر زیاد آنتی اکسیدان دارای خاصیت ضد سرطان است.

این قهوه خواص ضد میکروبی داشته و از بروز آلزایمر، پارکینسون و بیماری های اختلال حافظه جلوگیری می‌کند. پتاسیم بالا از دیگر خواص قهوه عربیکا است، به همین دلیل برای تقویت ناخن و استخوان ها بسیار مفید می‌باشد.

قهوه عربیکا به دلیل داشتن کافئین کمتر برای افرادی که با کافئین مشکل دارند، مفید است. قهوه عربیکا برای لاغری، کاهش وزن و همچنین برای ورزشکاران می‌تواند بسیار مفید باشد. بهبود خلق‌و‌خو و افزایش حس سرزندگی از مزایا و خواص قهوه عربیکا هستند. همچنین شما را در برابر بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت نوع 2 و … یاری می‌دهد.

عوارض قهوه عربیکا

اگرچه قهوه عربیکا به‌عنوان یک نوشیدنی محبوب و لذت‌بخش شناخته می‌شود، مصرف زیاد آن ممکن است برخی عوارض جانبی مانند بی‌خوابی و اختلال در خواب، اضطراب و استرس، افزایش ضربان قلب، مشکلات گوارشی، افزایش فشار خون، افزایش ریسک استخوان‌سازی ضعیف، عوارض در دوران بارداری، سوءتغذیه یا کمبود مواد مغذی را به‌دنبال داشته باشد.

به‌طور کلی مصرف قهوه عربیکا در مقادیر معتدل برای بیشتر افراد ایمن است و حتی ممکن است فوایدی مانند افزایش تمرکز و بهبود عملکرد مغز داشته باشد. اما مصرف بیش‌ازحد آن می‌تواند مشکلاتی را که ذکر کردیم برای شما عزیزان ایجاد کند.

طریقه مصرف قهوه عربیکا

قهوه عربیکا به دلیل گستره طعمی که دارد بهتر است به شکل تازه برشته‌کاری شده، تهیه شود. خرید دانه عربیکا تازه مانند خرید هر میوه در فصل خودش است.

توجه داشته باشید که فصل رشد و برداشت قهوه لزوماً بهترین زمان برای نوشیدن آنها نیست: به دلیل پردازش، خشک کردن، ذخیره سازی و حمل و نقل لازم، قهوه سبز ممکن است برای سه تا شش ماه پس از تولید در دسترس یک رستری (Roastery) قرار بگیرد.

همانطور که یاد می گیرید چگونه با استفاده از دانه های عربیکا قهوه درست کنید، مهم است که به خاطر داشته باشید که آسیاب کردن تازه نیز راهی عالی برای افزایش کیفیت نهایی عربیکا در فنجان است.

بدیهی است شما می‌خواهید از تمام مزایای قهوه خود لذت ببرید نه اینکه به دست اکسیژن و هوای آزاد به تاراج برده شود! آسیاب کردن درست قبل از دم کردن – به جای آسیاب و نگهداری در کیسه – به شما کمک می کند تا این نتایج را به حداکثر برسانید.

اگر می‌خواهید بدانید که چگونه دانه‌های قهوه را نگهداری کنید، دانه‌های قهوه عربیکا خود را بیشتر شبیه نان تازه نگهداری کنید تا دانه‌های خشک – به این معنا که در حالی که ظاهر آن‌ها مانند اقلام فاسد نشدنی به نظر می‌رسند، طعم آنها به مرور زمان به طرز محسوسی کاهش می‌یابد.

آنها دوست دارند در جای خشک و خنک (نه در یخچال) نگهداری شوند و اگر در زمانی که تازه هستند از آنها استفاده کنید عملکرد بهتری خواهند داشت.

طرز تهیه قهوه عربیکا

برای تهیه قهوه عربیکا ساده تنها کافیست از یک قابلمه عمیق استفاده کنید و به ازای هر فنجان ۱ قاشق غذاخوری قهوه عربیکا اضافه کنید، آب جوش تصفیه شده را آماده کنید و روی قهوه داخل ظرف بریزید تا پر شود و سپس روی شعله گاز ملایم قرار دهید تا به آرامی شروع به دم کشیدن کند و بعد از اینکه قهوه عربیکا شما آماده شد، قهوه را سرو و نوش جان کنید.

سخن پایانی

اگر نیاز به آرامش و خوابی آسوده و لذت بخش دارید، پیشنهاد میکنیم از قهوه عربیکا که کافئین بسیار پایین‌تری دارد، استفاده کنید. لازم به ذکر است که حدود سه چهارم مردم جهان از دانه‌های عربیکا استفاده می‌کنند. البته فراموش نکنید کافئین در مزاج های مختلف حالات مختلفی را در بدن فرد ایجاد می‌کند.

از خصوصیات دیگر قهوه عربیکا میتوان به گستردگی عطر و طعم قهوه عربیکا اشاره کرد، طعم های گلی، میوه ای، شکلاتی، آجیلی، مرکباتی و .. را میتوانید از این نوع قهوه بیابید. اشخاصی که با نوشیدن قهوه دچار تپش قلب میشوند یا مشکلات گوارشی دارند، باید در قهوه های عربیکا یا دیکف به دنبال نوشیدنی خود بگردند. نظرتان درباره مقاله قهوه عربیکا چیست؟ آشنایی با انواع دانه قهوه عربیکا چیست؟ دیدگاهتان را با ما به اشتراک بگذارید و امتیاز کافی کلاب دریافت کنید.

منابع: Wikipedia, Roasterpack, WordCoffeeResearch, beans.at, drinktrade, Espresso-Works